سوختگی: راهنمای جامع پیشگیری، شناخت و درمان

1. انواع سوختگی بر اساس عامل ایجاد کننده
2. انواع سوختگی بر اساس عمق آسیب
3. روش های درمان سوختگی
   1. درمان‌های پزشکی برای سوختگی‌های متوسط تا شدید (سوختگی‌های درجه دو عمیق، درجه سه و درجه چهار):
4. پیشگیری از سوختگی
   1. سوالات متداول درباره سوختگی

سوختگی آسیب شایعی است که می‌تواند در اثر تماس با حرارت، مواد شیمیایی، الکتریسیته، تشعشع یا اصطکاک ایجاد شود.

شدت سوختگی از قرمزی خفیف پوست تا آسیب جدی به بافت‌های عمیق‌تر متغیر است.

درک انواع سوختگی، نحوه پیشگیری و درمان مناسب، برای بهبودی سریع و کاهش عوارض ضروری است.

انواع سوختگی بر اساس عامل ایجاد کننده

سوختگی‌ ها را می‌توان بر اساس عامل ایجاد کننده به دسته‌ های زیر تقسیم کرد:

1. سوختگی حرارتی: این نوع شایع‌ترین نوع سوختگی است و در اثر تماس با منابع حرارتی مانند آتش، مایعات داغ، بخار، سطوح داغ یا اجسام شعله‌ ور ایجاد می‌شود.
2. سوختگی شیمیایی: تماس پوست با مواد شیمیایی خورنده مانند اسیدها، بازها، حلال‌ها یا سایر مواد شیمیایی می‌تواند باعث سوختگی شیمیایی شود. این نوع سوختگی بسته به نوع ماده شیمیایی، شدت و مدت زمان تماس می‌تواند بسیار جدی باشد.
3. سوختگی الکتریکی: عبور جریان الکتریکی از بدن می‌تواند باعث سوختگی الکتریکی شود. این نوع سوختگی می‌تواند آسیب گسترده‌ ای به بافت‌های داخلی بدن وارد کند و اغلب با علائم ظاهری خفیف‌تر از عمق آسیب همراه است.
4. سوختگی تشعشعی: قرار گرفتن در معرض اشعه‌های مضر مانند اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید، اشعه ایکس یا پرتو درمانی می‌تواند باعث سوختگی تشعشعی شود. این نوع سوختگی ممکن است به تدریج ایجاد شده و باعث آسیب طولانی مدت به پوست شود.
5. سوختگی اصطکاکی: اصطکاک شدید پوست با سطوح خشن مانند فرش، آسفالت یا طناب می‌تواند باعث سوختگی اصطکاکی شود که اغلب به عنوان خراشیدگی یا ساییدگی پوستی شناخته می‌شود.

انواع سوختگی بر اساس عمق آسیب

سوختگی‌ها را بر اساس عمق آسیب وارده به لایه‌ های پوست نیز می‌توان طبقه‌ بندی کرد:

1. سوختگی درجه یک: این نوع سوختگی سطحی‌ ترین نوع است و تنها لایه بیرونی پوست (اپیدرم) را درگیر می‌کند. علائم آن شامل قرمزی، درد، تورم خفیف و حساسیت به لمس است. سوختگی درجه یک معمولاً طی چند روز بدون نیاز به درمان پزشکی خاصی بهبود می‌یابد.
2. سوختگی درجه دو: این نوع سوختگی اپیدرم و بخشی از لایه زیرین پوست (درم) را درگیر می‌کند. علائم آن شامل قرمزی، درد شدید، تاول و ترشح مایع است. سوختگی درجه دو به دو دسته سطحی و عمیق تقسیم می‌شود. سوختگی درجه دو سطحی معمولاً طی چند هفته بهبود می‌یابد، در حالی که سوختگی درجه دو عمیق ممکن است نیاز به مراقبت‌های پزشکی بیشتر و زمان بیشتری برای بهبود داشته باشد.
3. سوختگی درجه سه: این نوع سوختگی عمیق‌ترین نوع است و تمام لایه‌ های پوست و احتمالاً بافت‌های زیرین (مانند چربی، ماهیچه‌ها و استخوان‌ها) را درگیر می‌کند. علائم آن شامل سفید شدن یا سیاه شدن پوست، عدم احساس درد در ناحیه سوختگی (به دلیل آسیب به اعصاب)، پوست چرمی و خشک است. سوختگی درجه سه همیشه نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارد و اغلب منجر به اسکار می‌شود.
4. سوختگی درجه چهار: در این نوع سوختگی آسیب نه تنها به تمام لایه های پوست وارد می شود، بلکه آسیب به استخوان ها، ماهیچه ها و تاندون ها و رگ های خونی نیز وارد میشود. این نوع سوختگی اغلب ناشی از سوختگی های شدید الکتریکی و یا حرارتی است.

روش های درمان سوختگی

درمان سوختگی بسته به نوع، شدت و عمق آن متفاوت است. درمان‌های اولیه در منزل و درمان‌های پزشکی در بیمارستان یا مراکز تخصصی به شرح زیر است:

مراقبت‌های اولیه در منزل برای سوختگی‌های خفیف (درجه یک و برخی سوختگی‌های درجه دو سطحی):

1. خنک کردن ناحیه سوختگی: بلافاصله ناحیه سوخته را به مدت 10 تا 20 دقیقه زیر آب خنک روان قرار دهید. از قرار دادن یخ مستقیم روی سوختگی خودداری کنید زیرا می‌تواند باعث آسیب بافتی بیشتر شود.
2. تمیز کردن ناحیه سوختگی: ناحیه سوخته را به آرامی با آب و صابون ملایم تمیز کنید. از استفاده از مواد ضدعفونی کننده قوی مانند الکل یا پراکسید هیدروژن خودداری کنید.
3. پوشاندن ناحیه سوختگی: سوختگی را با یک باند استریل و غیر چسبنده بپوشانید. از پانسمان‌های کرک‌ دار یا چسبنده که به سوختگی می‌چسبند خودداری کنید.
4. تسکین درد: در صورت نیاز از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.
5. مراقبت از تاول‌ها: تاول‌ها را دستکاری یا ترک نکنید. اگر تاول‌ها ترکیدند، ناحیه را تمیز کرده و با یک باند استریل بپوشانید.
6. مرطوب کردن ناحیه سوختگی: بعد از بهبود اولیه، می‌توانید از کرم‌ها یا پمادهای مرطوب کننده برای جلوگیری از خشکی و خارش پوست استفاده کنید.

درمان‌های پزشکی برای سوختگی‌های متوسط تا شدید (سوختگی‌های درجه دو عمیق، درجه سه و درجه چهار):

1. ارزیابی و تثبیت شرایط بیمار: در سوختگی‌های شدید، اولین قدم ارزیابی وضعیت تنفسی و قلبی عروقی بیمار و تثبیت شرایط حیاتی است. ممکن است لازم باشد بیمار اکسیژن دریافت کند و مایعات داخل وریدی برای جبران کم آبی ناشی از سوختگی داده شود.
2. پاکسازی و دبریدمان زخم: زخم سوختگی باید به طور کامل تمیز شود و بافت‌های مرده یا آسیب دیده (دبریدمان) برداشته شوند تا از عفونت جلوگیری شود و روند بهبودی تسهیل گردد.
3. پانسمان زخم: زخم سوختگی باید به طور منظم با پانسمان‌های استریل و مخصوص پوشانده شود. انتخاب نوع پانسمان بسته به شدت سوختگی و ترشحات زخم متفاوت است. پانسمان‌هایی مانند: هیدروژل، کلوئید یا سیلور سولفادیازین ممکن است استفاده شوند.
4. پیوند پوست: در سوختگی‌های درجه سه و چهار، ممکن است نیاز به پیوند پوست باشد. در این روش، پوست از ناحیه دیگری از بدن برداشته شده و به محل سوختگی پیوند زده می‌شود.
5. دارو درمانی: برای کنترل درد، جلوگیری از عفونت و تسهیل روند بهبودی ممکن است از داروهای مختلفی مانند مسکن‌ها، آنتی بیوتیک‌ها و کورتیکواستروئیدها استفاده شود.
6. فیزیوتراپی: پس از بهبود اولیه، ممکن است فیزیوتراپی برای کمک به بهبود حرکت و انعطاف پذیری مفاصل و کاهش اسکار توصیه شود.
7. مراقبت های روانی: سوختگی های شدید علاوه بر آسیب جسمی، می توانند اثرات روانی قابل توجهی نیز داشته باشند. مراقبت های روانی می تواند به بیماران در مقابله با این چالش ها کمک کند.

پیشگیری از سوختگی

پیشگیری از سوختگی بسیار مهم‌تر از درمان آن است.

رعایت نکات ایمنی زیر می‌تواند به کاهش خطر سوختگی کمک کند:

• هنگام آشپزی، مراقب مایعات و ظروف داغ باشید.
• از بازی کودکان با کبریت و فندک جلوگیری کنید.
• مواد شیمیایی را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
• از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور مستقیم خورشید خودداری کنید.
• هنگام استفاده از وسایل برقی، نکات ایمنی را رعایت کنید.
• در صورت استفاده از شومینه یا وسایل گرمایشی دیگر، ایمنی لازم را رعایت کنید.
• هنگام استفاده از آتش کمپ یا باربیکیو، احتیاط کنید.
• از روشن کردن آتش در مکان های نا امن خودداری کنید.

سوالات متداول درباره سوختگی

📣 در صورتی که سوالی پیرامون سوختگی داشتید، در نظرات برای ما ارسال کنید تا با کمال میل به شما پاسخ دهیم 😊